بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع مقاله:

 سرمایه فکری[1]:تغییری تکاملی در راهکارهای حسابداری مدیریت

 استاد محترم:جناب دکتر روان پاک

 دانشجو:

سکینه اشکو

کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی

چکیده:

از آن به طور وسیع به عنوان سرمایه فکری یاد می شود.بنابراین تخصص ،تجربه،روابط خوب با میزان استفاده از تکنولوژی منابعی در این علم هستند که به عنوان یک مزیت رقابتی برای شرکتها محسوب می شوند,در حالیکه به عنوان یک ارزش رشد کرده و در ادبیات شرکتها مورد توجه قرار گیرد .سنجش و گزارش دهی که سرمایه فکری برای اهداف خارجی بدست می دهد ،میتواند فاصله کمی با آنچه درحسابداری مدیریت به آن اشاره شد دارد،داشته باشد.

این تحقیق در واقع تاثیر سرمایه فکری را بر جریان حسابداری مدیریت شرکتهایی که درجه و فرمی از سرمایه فکری را به نحوی دارا هستند،می آزماید.شرکتهایی که ما مورد بررسی قرار می دهیم شرکتهایی هستند که سرمایه گذاری زیادی بر روی این موضوع کرده اند و اینکه آیا مایلند بر سنجشهای غیر مالی تاکید بیشتری کنند و یک سبک که مربوط به حسابداری نباشد را بپذیرند و بیشتر بر روی استراتژی تمرکز کنند و به امور مالی و جریانهای مالی کمتر بپردازند

به عنوان نمونه شرکتهایی را که توانایی بهتری در خنگام مواجهه با امور غیر قابل پیش بینی اقتصادی و تغییرات بازار به جهت دستیابی به سطوح بالای عملکرد دارند,بررسی کردیم.

بعضی نتایج اولیه ارائه شده انقلابی را در حسابداری مدیریت شرکتهایی ایجاد کرد که سرمایه گذاری زیادی را در بخش سرمایه معنوی انجام دادند.آنها شامل:سنجش عملکرد و استفاده از سنجشهای مالی و غیر مالی و تاکید بر برنامه ریزی و کنترل ،و نوع بودجه بندی ،استراتژی ارزیابی سرمایه گذاری ها،مدیریت ریسک و انتظارات عملکرد بودند.این یافته ها جهت پی گیری بیشتر از طریق مصاحبه با مدیران عالی شرکتهایی که مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند مورد بحث قرار گرفت.

ابتدا گزارشات این تحقیق از طریق مصاحبه با مدیران عالی حسابداری و غیر حسابداری در بیش از 100 شرکت بزرگ که سطوح بالا و پایین سرمایه فکری را درار بودند ،بررسی شد.این مطالعه هم در نقش اطلاعات حسابداری مدیریت و هم در نقش حسابداری مدیریت پی گیری شد.

 واژه های کلیدی:

 سرمایه فکری،دانش,حسابداری مدیریت،سنجش عملکرد مالیو غیر مالی،بودجه بندی،ارزیابی سرمایه گذاری سرمایه استراتژیک،مدیریت ریسک.

1.مقدمه:

دانش و اطلاعات امزوزهبهترین ابزار علم اقتصاد هستند,جاییکه علم اقتصاد متهورانه عمل می کند،فزونی استفاده از اطلاعات علمی و تکنولوژی به چشم می خورد.شرکتهای دانش محور نسبت بزرگی از سرمایه شان را در دارایی نامحسوس خود دارندو این برای امور مالی و هم برای حسابداری مدیریت شرکتهایی که به طور سنتی و به قدر کافی سرمایه و عملکرد نا محسوسشان را در وضعیتهای مختلف مالی منعکس نکردند، یک چالش واقعی بشمار می رود .

به هر حال دارایی نامحسوس و سرمایه معنوی شناخته شده بعنوان کلیدهایی برای بدست آوردن مزیت رقابتی برای شرکتهای دانشی و اطلاعاتی می باشند.داراییهای اطلاعاتی در قرن 21 پایه و اساس موفقیتها هستند ویگ در سال 199 اینگونه استدلال می کند که اطلاعات و سرمایه های فکری ،پایه و اساس ایفای نقشهای متهورانه مدرن محسوب می شود.تعداد زیادی سازمانهای بزرگ به عنوان مثال بیمه اسکاندیا و ارنست و یانگ،موفقیتهایی در عرصه مدیریت اطلاعات و سرمایه فکری بدست آوردند.

لکین و پروساک در سال 1994 سرمایه فکری را اینچنین تعریف می کنند:"اطلاعات مفید بسته بندی شده".سالیوان در سال 2000 اشاره می کند که سرمایه فکری اساسا از اطلاعات و دانستنی ها،ایده ها و نوآوری ها تشکیل شده.

سرمایه انسانی و دارایی های فکری دو ترکیب اصلی سرمایه فکری محسوب می شود.تفاوت آشکار میان این دو فرم و شکل مربوط است به مالکیت یعنی سرمایه انسانی را شرکتها نمی توانند مالک شوند.به هر حال شرکتها می توانند نو آوری های ایجاد شده را از طریق سرمایه انسانی به سمت دارایی های مالی که حقیقتا مالک آنها هستند, تبدیل کنند.عمدتا ادبیات سرمایه فکری در حسابداری با گزارش دهی بیرونی مرتبط است.روسلند و فینچام در سال 2001 مشاهده کردند که ادبیات آکادمیک خیلی کمی برای حسابداری به روش سرمایه فکری وجود دارد.حال انکه ادبیات مربوط به وکالت یا پزشکی یک ادبیات تکراری است.این مقاله سرمایه فکری را با حسابداری مدیریت استراتژیک در هم می آمیزد.ودر جستجوی این موضوع است که که اگر چنین می باشد ،چگونه شرکتهایی با سطوح بالایی از سرمایه فکری مجبور شدند تا بیشتر به این موضوع و حسابداری مدیریت بپردازند و توجه خود را معطوف ترویج حسابداری و ترفیع سرمایه فکری کنند.مقالات بسیار کمی در خصوص این موضوع در ارتباط با گزارشات داخلی و عملیات حسابداری مدیریت وجود دارد.این مقاله تاثیر سرمایه فکری را بر جریان حسابداری مدیریت شرکتهایی که به نحوی درجه و فرمی از این مطلب را دارا هستند می آزماید.مقدمتا به این موضوع می پردازیم که آیا شرکتهای که سرمایه هنگفتی در بخش سرمایه فکری کرده اند  بیشترمایلند بر روی استراتژی تمر کز کنند و کمتر به امور مالی بپردازند.همچنین ما شرکتهایی را مورد بررسی قرار دادیم که توانایی بهتری در زمینه مواجهه با امور غیر قابل پیش بینی در اقتصاد و تغییرات بازار جهت دستیابی به بالا ترین سطوح عملکرد داشتند.این مقاله در بخش بعدی ادبیات مناسب و مربوط به سرمایه فکری یا معنوی را بررسی می کند و بعد از آن روش تحقیق و داده های قبل از تجزیه و تحلیل را مورد بررسی قرار می دهیم.

2. مروری بر ادبیات تحقیق:

2-1-سرمایه فکری

نویسندگان اخیر ممکن است بر تعریف عمیق و درستی از سرمایه فکری موافق نباشند.ولی یک اجماع کلی وجود دارد که تشکیل شده از سرمایه انسانی ،ساختار سرمایه و روابط سرمایه.

سرمایه انسانی شامل تسخیر علم ،مهارت تخصصیو تجربیات و خلاقیت کارکنان است.ساختار سرمایه شامل سرمایه نوآوری (دارایی های معنوی مانند انحصار)و فرایند سرمایه(رویه ها و فرایندهای سازمانی).تسخیر سرمایه مرتبط با اطلاعات برگرفته از طریق کانالهای بازار ،روابط کارپرداز و مشتری و حکومت یا شبکه های صنعت می باشد.

پس تعریفی که از سرمایه فکری می توان ارائه داد با توجه به عناصری که مقداری از آن در بالا به دنبال تعریف این موضوع آمد عبارت است از :"سرمایه فکری متصرفاتی از علم و دانش و تجربه و مهارت و دانش تخصصی ،روابط خوب و ظرفیتهای تکنولوژیکی است که هرگاه بکار گرفته شوند باعث یک مزیت رقابتی در سازمان خواهد شد.

مطابق تحقیقات ادوینسون و سالیوان در سال 1996،نوآوری و تشدید خدمات علمی می تواند عامل جلو برنده ای برای منافع شرکتهای علمی و اطلاعاتی باشد.این قبیل شرکتها در عصر ما شرکتهایی با بکارگیری سرمایه فکری بالایی هستند.در مقابل شرکتهایی با قابلیت سرمایه فکری پایین تشدید خدمات علمی و اطلاعاتی را ایجاد نمی کنند و اعتماد زیادی به ایجاد ارزش و بها دادن به درجات بالای علمی ،ساختارها و روابط ندارند.

مدیریت سرمایه فکری[2] به عنوان مسیری که ارزش جلو برنده تغییر و تحول بشری را دارد و روابط سرمایه را درون ساختار سرمایه ای یک سازمان را مشخص می کند،تعریف می شود(لاین1998).فرایندهای مشترک مانند استخدام،آموزش و پرداختها به پرورش خلاقیت و. نوآوری کمک می کنند.با استفاده مناسب از تکنولوژی،ساختار سرمایه،آنها در آفرینش و ایجاد دانش و اطلاعات سازمانی ،زمانیکه به اطلاعات بیرونی و مزیت رقابتی شرکت ایجاد کننده روابط سرمایه عمل شد سهیم می شوند.

نوآوریها یا ذارایی های فکری هستند . بروندادهای مدیریت اطلاعات[3]دارایی های فکری مانند یک امتیاز ثبت شده و مارک تجاری معمولا از نظر حقوقی قانونمند هستندو این قانون برای سرمایه فکری نیز به عنوان یک دارایی اعمال شده .در کل با ساختار یافتگی سرمایه(تکنولوژی،رویه ها ،فرایندهاو...)دارایی های محسوس و روابط سرمایه به سمت ایجاد خدمات و تولیدات جدید و پر سود مدیریت شد.بنابراین مدیریت سرمایه فکری ،سرمایه فکری را به دارایی های فکری یا معنوی تبدیل کرد جاییکه امور تجاری به عنوان یک ارزش کشترک مشاهده می شود.شکل 2 امکانات مدل مدیریت سرمایه معنوی را نشان می دهد:

نقشی را که حسابداری مدیریت در رابطه با مدیریت سرمایه معنوی ایفا می کند نقشی غیر واضح است .در شرکتهای بزرگ سرمایه فکری یا معنوی می توان این موضوع را مورد بررسی قرار داد که حسابداران این شرکتها می باید یک حسابداری مدیریت استراتژیک[4] را اتخاذ کنند وبر ارزیابی،سنجش،اندازه گیری سرمایه معنوی به جهت اجتناب این سازمانها از غفلت بیشتر در خصوص منابع گرانبهایشان تمرکز کنند.فنون مربوط به حسابداری مدیریت استراتژیک برای شرکتهای سرمایه فکری بیشتر شبیه ترازنامه موازنه[5] ،ارزش افزوده اقتصادی[6] و مدیریت بر مبنای ارزش[7] بودند(اتلی2001).

چنانچه سازمانها استراتژِیهای مدیریتشان را تعدیل کنند و به انعکاس رشد علمی عمل کنند،چنین جریان حسابداری مدیریت می بایست سنجش عملکرد،بودجه بندی و ارزیابی مالی سرمایه را مشخص کند.در بخشهای باقیمانده جریان و فعالیت حسابداری مدیریت را و اینکه چگونه شرکتهای بزرگ در زمینه سرمایه فکری یا معنوی فعالیتهای مزبور را توسعه داده اند ،مورد بررسی قرارمی دهیم.